Steeds meer organisaties willen overstappen van Amerikaanse hyperscalers naar Europese alternatieven. Of althans gedeeltelijk. Waar moet je aan denken?
Tekst: Robbert Hoeffnagel Beeld: ENVATO
✅ Begin met een risicoanalyse
‘De eerste stap in het migratieproces is het scherp in kaart brengen van de risico’s’, vertelt Maurice Hoeneveld. Hij is senior business & management consultant bij de Sovereign Cloud Advisory bij Atos. ‘Welke leveranciers gebruik je momenteel? Denk hierbij niet alleen aan de hyperscaler zelf, maar ook aan gerelateerde software- en platformcomponenten. Is er bijvoorbeeld afhankelijkheid van specifieke cloud-native functies zoals serverless functies, automatiseringstools of ontwikkelplatforms? Welke producten vormen een risico voor de continuïteit van de bedrijfsvoering als ze op enig moment zouden uitvallen of niet langer beschikbaar zijn?’
Beoordeel ook het risico van vendor lock-in: hoe moeilijk is het om zonder significante aanpassingen over te stappen naar een andere leverancier? Kan de applicatie-architectuur modulair worden opgebouwd met open standaarden of ben je sterk verknoopt met één technologie-stack?
✅ Classificeer je data en bepaal welke data strategisch is
Niet alle data hoeft direct verplaatst te worden. Classificeer welke data bedrijfskritisch of gevoelig is, zoals persoonsgegevens, intellectueel eigendom of financiële gegevens. Deze informatie kan, afhankelijk van risicoanalyse en compliance-eisen, beter worden ondergebracht bij een soevereine of private cloudoplossing. Voor minder gevoelige data kan het (voorlopig) behouden van een hybride aanpak met publieke cloud een valide strategie zijn.
‘Maar bedenk ook: hoe wordt de data opgeslagen, verwerkt en gedeeld? En onder welke jurisdictie valt de provider? Data die zich fysiek in Europa bevindt, is niet automatisch juridisch beschermd als de eigenaar een Amerikaans bedrijf is’, aldus Hoeneveld.
‘Welke leveranciers gebruik je momenteel? Denk hierbij niet alleen aan de hyperscaler zelf’
Maurice Hoeneveld, senior business & management consultant Atos
✅ Maak een overzicht van alle gebruikte IaaS- en PaaS-componenten
Veel organisaties zijn in de loop van de jaren diep verweven geraakt met de infrastructuurdiensten van hyperscalers. Maak daarom een gedetailleerde inventarisatie van gebruikte infrastructuur- (IaaS) en platformdiensten (PaaS), zoals:
- virtuele machines;
- containerservices (zoals Azure Kubernetes Service);
- databases (denk aan SQL as a Service);
- API-management;
- object storage en back-updiensten.
Let hierbij op: sommige diensten zijn goed te vervangen door Europese alternatieven, andere minder. Denk hierbij aan serverless computing en ai-diensten die diep in het ecosysteem van de hyperscaler geïntegreerd zijn.
✅ Evalueer de gebruikte ontwikkeltools en DevOps-workflows
‘Een migratie raakt zeker ook de ontwikkelteams. Veel developers zijn getraind op specifieke tools uit het Microsoft-, Amazon- of Google-ecosysteem. Denk aan CI/CD-tools, code repositories, monitoring-oplossingen en testomgevingen.’
Als je overstapt naar een Europese provider of een open source-omgeving, moet je vaststellen of vergelijkbare tools beschikbaar zijn en of ontwikkelaars hiermee uit de voeten kunnen. Is herscholing nodig? Kun je geleidelijk overstappen naar een vendor-agnostisch model? ‘Als Atos zijn wij bijvoorbeeld bezig met het opzetten van ontwikkelplatforms die tooling flexibel combineren op basis van open source-technologieën.’
‘In Europa zouden we meer vertrouwen moeten hebben in technologie die we zelf ontwikkelen’
Florian Zinnagl, ciso Oostenrijkse Ministerie van Economische Zaken
✅ Bepaal de geografische locatie en het eigenaarschap van datacenters
Waar staat je data, en wie bezit het datacenter? Dit zijn cruciale vragen. Sommige ‘Europese’ cloudproviders hosten hun diensten in datacenters die eigendom zijn van Amerikaanse of Aziatische bedrijven. Dat kan leiden tot risico’s vanwege buitenlandse wetgeving. Kies daarom voor aanbieders die hun infrastructuur in Europees eigendom en onder Europese jurisdictie exploiteren. Dit is van belang voor juridische bescherming én compliance.
✅ Werk met een gefaseerde migratiestrategie
Een veelgebruikte aanpak is om niet direct alles over te zetten, maar te beginnen met nieuwe projecten in de Europese cloud. Dit geeft ruimte om tooling, workflows en kennis op te bouwen zonder de bestaande operatie te verstoren. Oudere workloads kunnen later stapsgewijs worden gemigreerd, bijvoorbeeld bij een herbouw of vervanging.
Koppel dit aan interne capaciteitsopbouw en betrek interne stakeholders bij de prioritering van workloads: welke applicaties kunnen migreren zonder risico, welke zijn mission critical?
‘Onze technologie maakt het mogelijk dat de volledige controle over de data volledig in Oostenrijk blijft’
Richard Marx, mede-oprichter en ceo van Sendent
✅ Herstel regie binnen de eigen organisatie
Hoeneveld: ‘Zonder interne regie is migratie gedoemd te stranden. Veel organisaties zijn te afhankelijk geworden van externe leveranciers, met te weinig eigen kennis over hun it-landschap. Zorg dat het it-management niet alleen projectmatig stuurt, maar ook strategisch eigenaarschap neemt over cloudkeuzes.’
Zorg daarom voor:
- interne architectuurkennis;
- continu risicomanagement;
- opbouw van eigen DevOps-expertise;
- governance rond leverancierskeuze en contractuele afspraken.
✅ Kies voor partners met ervaring én Europese wortels
Vaak bestaat nog het idee dat Europese providers alleen lokaal actief zijn en te weinig ervaring hebben met cloudprojecten. Dat klopt niet. Een mooi voorbeeld is het Nederlandse bedrijf Sendent, dat succesvolle Microsoft-integraties biedt voor het open source-platform van Nextcloud en recentelijk een migratie heeft uitgevoerd bij het Oostenrijkse Ministerie van Economische Zaken, Energie en Toerisme. Hier werd op basis van Nextcloud een alternatief opgezet voor Microsoft Teams, volledig self-hosted, met strikte datacontrole en ondersteuning voor Outlook-gebruikers. ‘Veel van onze klanten zijn niet in Nederland gevestigd’, zegt Richard Marx, mede-oprichter en ceo van Sendent.
Het Oostenrijkse ministerie gebruikte nog Skype for Business dat uitgefaseerd diende te worden. Een overstap naar Microsoft Teams bleek juridisch problematisch, vertelt Marx. ‘Er werd gekozen voor Nextcloud als samenwerkingsplatform, met integraties van Sendent voor Outlook en Teams, waarbij OneDrive volledig werd uitgeschakeld.’
Florian Zinnagl is ciso bij het ministerie: ‘In Europa zouden we meer vertrouwen moeten hebben in technologie die we zelf ontwikkelen. Digitale soevereiniteit is geen modewoord, maar een verantwoordelijkheid.’ Men koos voor een combinatie van Office 365 voor eindgebruikers, met opslag van documenten en data in de Nextcloud-omgeving. Zo blijven alle documenten in een eigen omgeving, maar kunnen eindgebruikers toch de voor hen vertrouwde werkplektools gebruiken.
De migratie verliep gefaseerd, met een proof of concept in het vierde kwartaal van 2024 en een volledige uitrol in april 2025. Belangrijke succesfactoren waren een actieve adoptiestrategie, wekelijkse training en sterke interne regie. Inmiddels tonen ook andere ministeries in Oostenrijk interesse in een soortgelijke aanpak, vertelt Marx: ‘Onze technologie maakt het mogelijk dat eindgebruikers hun vertrouwde Microsoft-producten kunnen blijven toepassen, maar dan met volledige controle over de data die volledig in Oostenrijk blijft.’
Pragmatisch en gefaseerd
De overstap naar een Europese cloudomgeving is geen revolutie, vertelt Hoeneveld, maar een strategische evolutie. Door stapsgewijs te migreren, je it-architectuur te evalueren en kennis op te bouwen, wordt een overstap haalbaar. Atos heeft er al de nodige ervaring mee. Een voorbeeld als het Oostenrijkse ministerie laat bovendien zien dat er veel meer Europese it-specialisten zijn die deze migraties mogelijk kunnen maken.
