De Nederlandse ict-sector gaat minder groei laten zien dan voorheen, met uitzondering van een paar onderdelen. Wat is er gebeurd en wat staat ons te wachten? Computable zet de trends op een rij.
Tekst: Bouko de Groot Beeld: ENVATO
Waar eerdere jaren gekenmerkt werden door dubbele groeicijfers voor de Nederlandse ict-sector, laten de prognoses nu een meer gematigd beeld zien. ING becijfert dat de it‑dienstensector in 2025 en 2026 rond de twee procent groeit, iets boven het bbp maar met een kleiner verschil dan voorheen. ABN AMRO ziet voor technologie, media en telecom een groei van 4,5 procent in 2025 en 4 procent in 2026, gedreven door digitalisering, cloudmigraties en ai‑innovaties. We pikken uit alle ontwikkelingen zes belangrijke trends: ai, data governance, cybersecurity, cloud, ot‑integratie en scholing.
1 Ai van hype naar tooling
Ai is in 2025 verschoven van hype naar praktische inzet. Zo worden in de zorg ai‑modellen ingezet voor het analyseren van radiologiebeelden, waarbij privacy wordt gewaarborgd door lokale training en strikte governance. Banken gebruiken ai voor fraudedetectie, waarbij transacties real‑time worden geanalyseerd om verdachte patronen te signaleren. De overheid experimenteert met generatieve ai voor documentanalyse en chatbots die burgers ondersteunen bij digitale loketten. Floor Kloosterman van CIO Rijk benadrukt dan ook dat ‘deze vorm van kunstmatige intelligentie kansen én risico’s met zich meebrengt, zowel voor de overheid als voor de samenleving.’ Daarom is er nu zelfs een Nationaal AI Deltaplan.
Waar generatieve ai in 2025 vooral wordt ingezet als ondersteunende tool, is de verwachting dat de volgende fase, agentic ai, in 2026 een fundamentele transformatie teweegbrengt. Uit een rapport van DeepL blijkt dat zeven op de tien leiders hun processen volgend jaar ingrijpend zien veranderen door ai‑agenten. Bijna de helft voorziet een transformatie, een kwart ervaart die al, en slechts zeven procent denkt dat ze geen invloed zullen hebben. ‘Ai‑agenten zijn niet langer experimenteel, maar ze zijn onvermijdelijk,’ aldus DeepL.
Opvallend is dat de helft van de ondervraagde managers verwacht dat zulke ai meer nieuwe functies zal creëren dan bestaande functies zal vervangen. Daarmee wordt agentic ai niet alleen gezien als groeimotor, maar ook als katalysator voor nieuwe werkgelegenheid en internationale samenwerking.
2 Data, van veel naar betrouwbaar
Datagedreven besluitvorming staat in 2025 bovenaan de agenda van vrijwel iedere cio. Het verzamelen, analyseren en benutten van data is inmiddels een strategische noodzaak, maar zonder solide governance en compliance‑kaders wordt data eerder een risico dan een kans. KPMG waarschuwde in maart 2025 dat ‘de druk op compliance‑afdelingen in Nederland toeneemt door de groeiende hoeveelheid wet‑ en regelgeving, waarbij meer focus ligt op dataprivacy en gegevensveiligheid’.
Zo zet de retailsector klantdata steeds intensiever in voor personalisatie en dynamische prijsstrategieën. Bedrijven die deze data gebruiken, moeten niet alleen voldoen aan de AVG, maar ook anticiperen op de Europese AI Act die in 2026 van kracht wordt. In de energiesector speelt data governance een rol bij de verwerking van sensordata uit slimme meters. Deze gegevens zijn cruciaal voor het balanceren van vraag en aanbod op het net, maar vallen onder strikte regels voor privacy en beveiliging. Ook de overheid staat voor grote uitdagingen: burgerportalen en digitale loketten verwerken enorme hoeveelheden persoonsgegevens en moeten voldoen aan nieuwe kaders zoals NIS2 en DORA.
Onderzoekers van de EU benadrukken dat Nederland weliswaar hoog scoort op connectiviteit en cloud‑adoptie, maar achterblijft op digitale vaardigheden en investeringen in digitaal onderwijs. Ze stellen dat ‘tekorten aan ict‑arbeidskrachten en afnemende investeringen in digitaal onderwijs de digitale transitie bemoeilijken.’ Ook compliance krijgt daardoor te maken met talent drain: er zijn simpelweg te weinig professionals om de groeiende regeldruk te managen.
3 Cybersecurity, meer dan techniek
Cybersecurity is gegroeid van operationeel vraagstuk naar een strategisch thema dat de boardroom bereikt. Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) schetst een complex dreigingslandschap waarin aanvallen divers en onvoorspelbaar zijn en benadrukt dat ‘digitale basishygiëne op orde houden cruciaal blijft’. Bedrijven moeten niet alleen investeren in firewalls en antivirussoftware, maar complete security‑architecturen ontwikkelen die zero‑trust en segmentatie als uitgangspunt nemen. Martijn Dekker, hoogleraar Business & Cybersecurity aan de Universiteit van Amsterdam, stelt dan ook dat ‘cybersecurity is uitgegroeid tot een strategisch speerpunt voor elke organisatie’.
Concrete voorbeelden laten zien hoe breed de impact is, vooral nu ook cybercriminelen op grote schaal ai inzetten. Spoorwegbedrijven investeren in monitoring van signaleringssystemen om sabotage en verstoringen te voorkomen. In de bijzonder kwetsbare zorgsector worden ransomware‑aanvallen bestreden met offline back‑ups en het segmenteren van medische apparatuur, zodat een aanval op één systeem niet direct de hele operatie lamlegt. In de industrie worden ot‑netwerken extra beveiligd tegen supply chain‑aanvallen, waarbij kwaadwillenden via leveranciers proberen toegang te krijgen tot kritieke infrastructuur. De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur waarschuwt dat de beschikbaarheid van die kritieke infrastructuur geen vanzelfsprekendheid is en dat investeringen in redundantie en weerbaarheid noodzakelijk zijn. Innovatie klinkt beter in de boardroom, maar robuustheid moet net zo vaak centraal staan.
Cybersecurity valt of staat echter met awareness. Laten we daarom eens niet kijken naar hoeveel honderduizend keer cybercriminelen gebruik probeerden te maken van zero-day-vulnerabilities of hoe vaak laat patchen té laat was, maar naar de boodschappers die ons helpen de zo noodzakelijke awareness te creëren. In de jaarlijkse Tyto top 500 tech influencers van Duitsland, Frankrijk, Nederland en het VK, komt een op de acht uit Nederland. Ruim meer dus dan ons aandeel in de totale bevolking ervan van een op dertien. Bijna de helft van die influencers heeft een blog, nieuwsbrief, podcast of YouTube-kanaal. De drie grootste groepen technologie-influencers in ons land zijn bedrijfsleiders met 43 procent, journalisten met 37 procent en academici met 12 procent.
4 Cloud, over schaal en autonomie
Cloudmigratie blijft in 2025 een van de belangrijkste motoren achter de groei van de ict‑sector. Waar bedrijven enkele jaren geleden vooral kozen voor de cloud vanwege kostenbesparing en flexibiliteit, staat nu de vraag naar digitale autonomie centraal. Cloudadoptie stijgt gestaag, terwijl de afhankelijkheid van Amerikaanse leveranciers langzaam afneemt. Nederlandse organisaties gaan bewuster om met hun infrastructuurkeuzes en leggen meer nadruk op soevereiniteit, maar niet iedereen doet dat.
Gemeenten migreren hun documentmanagementsystemen naar cloudplatforms, maar worstelen met exit‑strategieën: hoe stap je over naar een andere leverancier zonder dataverlies of hoge kosten? Banken en verzekeraars kiezen steeds vaker voor multi‑cloudstrategieën, waarbij workloads verdeeld worden over meerdere aanbieders om afhankelijkheid te beperken. SURF, de ict‑organisatie voor het hoger onderwijs, rolt Nextcloud breed uit om digitale autonomie te versterken en stelt dat ‘betrouwbaarheid en controle over data essentieel zijn voor onderwijsinstellingen’.
5 Ot‑integratie van it en industrie
Operationele technologie (ot) krijgt meer aandacht, want met de groeiende complexiteit van cybersecurity neemt ook de dreiging op industriële netwerken en kritieke infrastructuren toe. ‘Ot en it bewegen steeds dichter naar elkaar toe. Systemen zijn met elkaar verbonden en steeds afhankelijker van elkaar. Juist daardoor vielen de verschillen in cultuur, risico en tempo meer op’, zag Marcel Jutte, onafhankelijke ot-security expert, op Cybersec Netherlands. Netbeheerders gebruiken ot‑monitoring om stroomstoringen sneller te detecteren en te verhelpen. In de maakindustrie worden sensoren gekoppeld aan ai‑systemen om productielijnen te optimaliseren en stilstand te voorkomen. Havens investeren in industriële netwerken die kranen en logistieke systemen monitoren, zodat cyberaanvallen niet direct leiden tot fysieke verstoringen.
De arbeidsmarkt speelt hierbij een cruciale rol. HeadFirst becijferde dat het kabinet streeft naar één miljoen ict’ers in 2030, maar dat dit onhaalbaar is: zelfs in een scenario van explosieve groei zou Nederland maximaal 862.000 ict’ers tellen. Het tekort aan ot‑specialisten is echter bijzonder nijpend, omdat hun kennis van ICS‑ en SCADA‑systemen niet eenvoudig te vervangen is.
6 Scholing en investering
Die krapte op de ict‑arbeidsmarkt dwingt onderwijsinstellingen tot versnelling. Om het tekort te verkleinen, investeren hogescholen en universiteiten in nieuwe opleidingen. Deze programma’s richten zich niet alleen op technische vaardigheden, maar ook op ethiek en governance, zodat afgestudeerden voorbereid zijn op de maatschappelijke impact van bijvoorbeeld ai. Het mbo speelt een sleutelrol in het opleiden van technici voor ot‑omgevingen. Ook nieuwe opleidingen rond industriële automatisering en iot‑beheer moeten het tekort aan specialisten verkleinen. Internationaal valt op dat Nederland achterloopt. Het EU Digital Decade‑rapport stelt dat slechts 64 procent van de bevolking digitale basisvaardigheden bezit, terwijl het doel voor 2030 op 80 procent ligt. Scandinavië is wat dat betreft een schoolvoorbeeld: daar is digitale scholing al vanaf de basisschool structureel ingebouwd.
Naast scholing is de investeringsagenda bepalend voor de digitale transitie. ING signaleert dat de it‑dienstensector iets harder groeit dan de economie en dat clouduitgaven in 2025 met 14 procent toenemen. ABN AMRO ziet voor de TMT‑sector een groei van 5 procent in 2025, waarbij vooral cloud, security en ai de motoren zijn. Investeringen in cloud en security nemen samen meer dan de helft van het budget voor hun rekening. Ai‑hardware, zoals gpu’s en accelerators, groeit snel mee door de vraag naar generatieve toepassingen. Energiebedrijven investeren daarnaast in ot‑monitoring en predictive maintenance, wat de vraag naar industriële controllers en sensornetwerken vergroot.
Onderweg naar morgen
Nederland staat niet op zichzelf in de digitale transitie. Duitsland investeert fors in digitale soevereiniteit via het Gaia‑X‑project, dat Europese cloud-alternatieven moet versterken en data‑soevereiniteit waarborgt. Frankrijk legt nadruk op cybersecurity en heeft een nationaal programma binnen France 2030 dat zich richt op ot‑beveiliging en digitale weerbaarheid. Maar ook regionaal wordt er in ons land flink aan de weg getimmerd voor digitale soevereiniteit. Nederland is dus sterk in infrastructuur en bedrijfsadoptie, maar, zoals gezegd, kwetsbaar in talentontwikkeling en autonomie. Dit plaatst de Nederlandse ict‑sector in een positie waarin samenwerking met Europese partners echt noodzakelijk is om de digitale transitie te versnellen en de afhankelijkheid van Amerikaanse hyperscalers te verminderen.
De combinatie van technologische trends, compliance‑druk, cybersecuritydreigingen, arbeidsmarktkrapte en internationale afhankelijkheden maakt duidelijk dat Nederland voor een fase van consolidatie en strategische investeringen staat. Digitale autonomie, veiligheid, talentontwikkeling en samenwerking binnen Europa zijn de sleutelwoorden voor de komende jaren.
