Steeds meer organisaties beseffen dat het gebruik van niet-Europese cloudplatforms risico’s met zich meebrengt – van geopolitieke afhankelijkheid tot juridische conflicten rond datatoegang. De vraag is dan ook niet óf digitale soevereiniteit relevant is, maar veel eerder: hoe kun je deze binnen je eigen IT-landschap waarborgen?

Waar zitten de risico’s?

Bij ilionx begint digitale soevereiniteit met inzicht: waar in de architectuur schuilen risico’s die de continuïteit van de werkprocessen van de organisatie kunnen bedreigen? Welke data vraagt om nationale controle? En welke alternatieven bestaan er die meer grip geven – zonder innovatiekracht of schaalbaarheid te verliezen?

“De weg naar digitale autonomie begint met het stellen van de juiste vragen”, zegt Werner Mullink, Director Portfolio bij ilionx. “Zonder grondige risicoanalyse is iedere cloudkeuze eigenlijk een gok.”

Want continuïteit is niet vanzelfsprekend. Denk aan veranderende wetgeving, geopolitieke spanningen, aanpassingen van licentievoorwaarden van hyperscalers of onvoorspelbare downtime. In veel organisaties is die afhankelijkheid inmiddels zo diep geworteld, dat men zich niet meer bewust is van de keuzes die men heeft gemaakt.

Soevereiniteit begint met inzicht

“We merken dat organisaties soms toch wel schrikken als ze hun eigen risico’s onder ogen krijgen”, zegt Luc Gorissen, cloudarchitect bij ilionx. “Maar dat is precies het moment waarop je grip kunt gaan terugpakken. Niet door halsoverkop over te stappen, maar door gefaseerd te bouwen aan veerkracht.”

Digitale soevereiniteit draait om controle – niet zozeer als doel op zich, maar vooral als middel om je eigen koers te kunnen bepalen. Bij public cloudomgevingen ligt die controle grotendeels bij de provider. Juridisch gezien geldt dat ook voor data die in Europese datacenters is opgeslagen, maar onder Amerikaanse wetgeving valt.

Risicodreigingsladder

Het draait bij ilionx echter niet om ideologie, maar om slimme keuzes maken. “Wij zijn geen evangelisten voor open source of tegenstanders van grote platforms”, benadrukt Mullink. “Waar het om gaat, is dat je als organisatie snapt waar je risico’s liggen – en welke alternatieven er zijn.”

Daarbij helpt ilionx klanten met een zogeheten risicodreigingsladder dat de kans en impact van verschillende dreigingen in kaart brengt, toegespitst op de eigen situatie. Die aanpak maakt het mogelijk om gefundeerde beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld om privacygevoelige informatie onder te brengen in een private cloud. Of applicaties te gebruiken van leveranciers die onder Europese wetgeving vallen.

Portabiliteit en hybride flexibiliteit

Een belangrijke bouwsteen van digitale soevereiniteit is portabiliteit. Technologieën als containerplatforms en open sourcecomponenten maken het eenvoudiger om workloads te verplaatsen tussen clouds – of zelfs terug te brengen naar on-premises. “Zonder portabiliteit zit je al snel vast”, zegt Gorissen. “En hoe moeilijker het is om weg te kunnen, hoe meer je moet nadenken of je er überhaupt wel in wilt stappen.”

Daarom adviseert ilionx bijvoorbeeld om applicaties te ontwikkelen die eenvoudig kunnen worden verplaatst tussen verschillende cloudomgevingen. Een technologiekeuze voor het gebruik van containers zorgt ervoor dat applicaties draaien, ongeacht de onderliggende infrastructuur, wat flexibiliteit en schaalbaarheid bevordert. Dit biedt niet alleen technische flexibiliteit, maar voorkomt ook strategische afhankelijkheid van één partij, wat de weerbaarheid vergroot.

Verandering vraagt leiderschap

Toch is de techniek vaak nog niet eens het grootste probleem. “De grootste drempel zit vaak tussen de oren”, aldus Gorissen. “Eindgebruikers willen geen verandering en ook DevOps- en andere teams zijn gehecht aan hun vertrouwde tools. Ook al blijkt in de praktijk vaak dat 80% van de functionaliteit niet of nauwelijks gebruikt wordt.”

Daarom ziet ilionx cloudtransities niet als technische projecten, maar als verandertrajecten. “Wij begeleiden organisaties van strategie tot implementatie. We betrekken gebruikers, beheerders en besluitvormers vanaf het begin bij het project. Alleen zo maak je van een risicoanalyse een werkbare cloudstrategie”, zegt Mullink. Soevereiniteit is niet iets dat je in een aantal maanden kan realiseren, het vraagt een langetermijnvisie en -strategie waar je als organisatie als geheel consequent mee aan de slag moet.

Geen beloften, maar praktijkervaring

Wat ilionx onderscheidt, is dat het niet bij advies blijft. De IT-dienstverlener heeft al meerdere projecten opgeleverd waarin digitale soevereiniteit centraal stond – waaronder een zorgcloudproject met het Nederlandse cloudplatform Uniserver. Hierin worden privacygevoelige zorgdata beheerd in een private cloudomgeving die volledig voldoet aan NIS2, NEN7510 en AVG.

“Het laat zien dat Europese cloudprojecten wel degelijk mogelijk zijn”, zegt Gorissen. “En dat je vaak helemaal geen wereldwijde hyperscaler nodig hebt voor robuuste, veilige en schaalbare oplossingen. Europese aanbieders als Exoscale, OVHcloud, Scaleway, StackIT of Uniserver kunnen dit prima.”